Günümüzde deniz ve okyanusların karşı karşıya olduğu en büyük çevresel tehditlerden biri mikroplastik kirliliğidir. Boyutları 5 milimetreden küçük olan bu plastik parçacıkları, deniz ekosistemini ve insan sağlığını ciddi şekilde tehdit etmektedir. Her yıl milyonlarca ton plastik atık okyanuslara karışıyor ve zamanla mikroplastiklere dönüşerek su altı yaşamını olumsuz etkiliyor. Peki, denizlerde ne kadar mikroplastik var ve bu kirlilik nasıl bir risk oluşturuyor?
Plastik üretimi, 1950’lerden bu yana sürekli artış göstermiştir ve her yıl yaklaşık 300 milyon ton plastik üretilmektedir. Bunun yaklaşık 6 milyon tonu doğrudan veya dolaylı yollarla denizlere karışmaktadır. Zamanla bu plastikler güneş ışığı, dalgalar ve diğer çevresel etkenlerle daha küçük parçalara ayrılarak mikroplastik haline gelir.
Okyanusların derinliklerinde tahmini olarak 14 milyon tondan fazla mikroplastik birikmiş durumdadır. Bunun yanı sıra, yüzeyde ve kıyılarda bulunan plastik atıkların büyük bir kısmı da mikroplastik formuna dönüşerek ekosistemleri tehdit etmektedir.
Mikroplastikler, deniz canlıları için büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Balıklar, kabuklular ve deniz kuşları tarafından yiyecek sanılarak tüketilmektedir. Sindirilemeyen bu plastikler, organ hasarına, sindirim sistemi tıkanıklıklarına ve zehirlenmeye yol açmaktadır. Ayrıca mikroplastikler, deniz canlıları aracılığıyla besin zincirine dahil olur ve sonunda insanların tükettiği balık, midye, karides gibi deniz ürünlerine geçerek insan sağlığını tehdit eder. Bunun yanı sıra, mikroplastikler yüzeylerinde toksik kimyasalları ve ağır metalleri tutabilir. Pestisitler, ağır metaller ve endokrin bozucu maddeler deniz canlılarının dokularına geçerek zehirli etkiler yaratır.
Türkiye kıyılarında yapılan araştırmalara göre, incelenen balıkların %44’ünde mikroplastik parçacıkları tespit edilmiştir. Özellikle Marmara ve Karadeniz kıyıları, plastik kirliliği açısından yüksek risk taşıyan bölgeler arasında yer almaktadır. Plastik atıkların büyük çoğunluğu tek kullanımlık plastikler ve ambalaj atıklarından oluşmaktadır. Poşetler, plastik pipetler, su şişeleri ve paketleme malzemeleri denizlerde en çok rastlanan atıklar arasında yer alıyor.
Mikroplastik kirliliğini azaltmak için bireysel ve toplumsal düzeyde bazı önlemler alınabilir. Tek kullanımlık plastiklerden kaçınmak, plastik pipet, çatal-bıçak takımı, plastik bardak ve poşet kullanımını en aza indirmek önemlidir. Bunların yerine cam, metal ve bambu alternatifleri tercih edilebilir. Geri dönüşüme katkıda bulunmak, plastik atıkların doğrudan çöpe gitmesini önlemek açısından büyük önem taşır. Daha az sentetik kıyafet kullanımı, mikroplastik salınımını azaltabilir çünkü polyester ve naylon gibi sentetik kumaşlar yıkandıklarında mikroplastik parçacıkları suya karışır. Ayrıca denizleri temiz tutmak adına sahillerde ve deniz kıyılarında düzenlenen temizlik kampanyalarına katılım sağlanabilir.
Mikroplastik kirliliği, denizleri ve okyanusları tehdit eden görünmez ama ölümcül bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Okyanusların derinliklerinde milyonlarca ton plastik birikmiş durumda ve bu kirlilik, deniz canlılarını, ekosistemleri ve insan sağlığını doğrudan etkiliyor. Bu durumu tersine çevirmek için tek kullanımlık plastik tüketimini azaltmalı, geri dönüşüm alışkanlıklarını geliştirmeli ve doğa dostu seçimler yapmalıyız. Denizleri korumak bizim elimizde ve küçük değişiklikler büyük farklar yaratabilir!
Mikroplastik Kirliliğini Azaltmak İçin Ne Yapabiliriz?
✅ Tek Kullanımlık Plastiklerden Kaçının: Plastik pipet, çatal-bıçak takımı, plastik bardak ve poşet kullanımınızı en aza indirin. Bunların yerine cam, metal ve bambu alternatifleri tercih edin.
✅ Geri Dönüşüme Katkıda Bulunun: Plastik atıkların doğrudan çöpe gitmesini önlemek için geri dönüşüm kutularını kullanın.
✅ Daha Az Sentetik Kıyafet Kullanın: Sentetik kumaşlar (polyester, naylon vb.) yıkandıklarında mikroplastik salınımına neden olur. Pamuk ve bambu gibi doğal elyaflardan üretilmiş giysileri tercih edin.
✅ Denizleri Temiz Tutun: Sahillerde ve deniz kıyılarında düzenlenen temizlik kampanyalarına katılarak plastik atıkların doğaya karışmasını önleyebilirsiniz.
✅ Plastik İçermeyen Ürünleri Destekleyin: Mikroplastik içermeyen kozmetik ürünleri tercih edin. Peeling içeren bazı bakım ürünleri mikroplastik partiküller içermektedir.
✅ Bireysel ve Toplumsal Farkındalık Yaratın: Mikroplastiklerin çevreye olan etkileri hakkında daha fazla insanı bilinçlendirmek için sosyal medya ve topluluk projeleri aracılığıyla farkındalık yaratabilirsiniz.